CAPUT VI. De gladiis. SHOW APPARATUS
| 1 | Gladius generaliter dicitur ensis in praelio, sed ensis ferrum tantum est. Gladius vero totus: proprie autem appellatur gladius, quod gulam dividit, id est, cervicem secat. Ad hoc enim primum est factum: nam membra securibus magis caeduntur, collum gladio tantum: acies autem gladii ab acumine dicta. |
| 2 | Capulus vocatus, vel quia caput est gladii, vel quia capitur ibi, ut teneatur. Nam alias acies ferri non sinit. Mucro non tantum gladii est, sed et cuiuslibet teli acumen: dictus a longitudine: nam Macron Graeci longum vocant: hinc et machaera. Machaera autem est gladius longus, ex una parte acutus. Framea vero gladius est ex utraque parte acutus, quam vulgus spatham vocat: ipsa est romphaea. Framea autem dicta, quia ferrea est: nam sicut ferramentum, sic framea dicitur: ac proinde omnis gladius framea. |
| 3 | Gladius enim in bono et in malo accipitur: in bono, ut in Apostolo: Et gladium spiritus, quod est verbum Dei. In malo, ut est illud Psalmistae: Gladium evaginaverunt peccatores. Gladius peccatoris est quilibet dolus, alterius appetens laesionem. Nam et ille, qui inopem spoliare contendit, perverse consilii sui gladium educit; et ille, qui prava suasione desiderat decipere animas innocentum, ensem pessimae cogitationis ostendit. |
| 4 | Evaginaverunt autem significat, nudaverunt: ut quod ante erat in cogitatione, tanquam in vagina reconditum, post eductum revelatis cogitationibus appareret. Framea ultionem divinam significat in impio, unde est illud in psalmo: Effunde frameam, et conclude adversus eos, qui me persequuntur. Et in aliam partem: Eripe a framea animam meam; nam liberari se postulavit a morte, quam subiturus erat, collato scilicet resurrectionis auxilio. |
| 5 | Framea enim synonymum nomen est, significans sive hastam, sive gladium, sive quaelibet arma, per quae voluit futurum crucis exitum competenter adverti, qui per ipsam plerumque succedit: sed primo dixit: eripe animam meam: modo petit liberari Ecclesiam, quae est illi unica, id est, catholicam: ut intelligatur doctrinas novas et conciliabula perditorum unitatis vocabulo respuisse. |
| 6 | Item framea significat vindictam in insontem prolata: ut est illud Psalmistae de peccatoribus: Inimici defecerunt frameae in finem. Inimici, genitivus casus est, id est, diaboli, cuius framea defecisse testatur. Framea enim Hebraicus sermo est, significans gladium, quo hostis ille bacchabatur: quod autem dixit, in finem, consummatio saeculi datur intelligi, quando virtus diaboli omnipotenti illo gladio probatur interimi: de quo dixit in septimo psalmo: Nisi convertimini, gladium suum vibrabit, etc.. Spatha a passione dicitur, Graeco verbo: quoniam patin Graece dicitur pati: unde et patior et patitur dicimus. Semispathium gladius a media spatae longitudine appellatus: non ut imprudens vulgus dicit: sine spatio, dum sagitta velocior sit. |
| 7 | Pugio a pungendo et transfigendo vocatus: est enim gladius parvus et bis acutus, lateri adhaerens. Item et clunabulum dictum, quod religetur ad clunes. Sica a secando dicta: est enim gladius brevis, quo maxime utuntur, qui apud Italos latrocinia exercent, a quo et sicarii dicti. Gladius enim plures significationes habet: et in bono, et in malo accipitur, ut supra ostendimus. |
| 8 | Nam gladius verbum Dei, et severitatem legis atque prophetarum significat, ut in Apocalypsi: Et gladius egrediebatur de ore eius, id est, verbum Domini. Gladius vis est amoris Dei, ut in Evangelio: Non veni pacem mittere, sed gladium. Gladii sunt in manibus sanctorum testimonia divinae Scripturae ex utroque Testamento legis in acumine perducta, ut in psalmo: Et gladii bis acuti in manibus eorum. Et in Apostolo: Et gladium spiritus, quod est verbum Dei. Gladii, duo sunt Testamenta legis, ut in Evangelio secundum Lucam: Ecce gladii duo hic. Gladius est haereticorum praedicatio, ut in Salomone: Quae pro dentibus gladios habet. Et in Evangelio: Omnis qui percusserit gladio, gladio morietur. Gladius est seductio diaboli, ut in Psalterio: Qui liberasti servum tuum de gladio maligno. Gladius est damnatio sempiterna, ut in Iob: Si multiplicati fuerint filii eius, id est, haereticorum discipuli, in gladio erunt. Gladius est iudicium Dei, ut in Ieremia: A facie gladii columbae unusquisque ad populum suum convertetur. Gladius est vindicta vel sermo Domini, ut in Apostolo: Vivus est enim sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti. Romphaea idem est, quod et supra. |
| 9 | Machaera, sermo dolosus et insidiis plenus, ut est illud in psalmo: Filii hominum, dentes eorum arma et sagittae, et lingua eorum machaera acuta. Secures signa sunt quae ante consules ferebantur, quas Hispani ab usu Francorum per derivationem franciscas vocant. Ea solebant signa ante consulem portari: ne aut usum perderet belli, aut vacans otio aspectum amitteret gladiorum. Dicitur autem securis ferramentum, quo caeduntur ligna ad usum hominum: quod etiam mystice aut evangelicam praedicationem aut iudicii sententiam significat; unde est illud in Evangelio: Iam enim securis ad radices arborum posita est. Arbor huius mundi est universum genus humanum; securis vero est Redemptor noster, qui velut ex manubrio et ferro constat, teneturque ex humanitate, sed incidit ex divinitate. |
| 10 | Quae videlicet securis iam ad radicem arboris illius posita est: quia etsi per patientiam exspectat, videtur tunc quod factura est. Potest et securis nomine praedicatio sermonis evangelici intelligi, quia, secundum Apostolum: Vivus est sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti, et pertingens usque ad divisionem animae et spiritus, compagum quoque et medullarum, et discretor cogitationum. Et Ieremias propheta verbum Domini securi comparat caedenti petram. |
| 11 | Sive securis sententiam iudicii altissimi significat, quae ad radices arborum, id est, ad finem regni populi Iudaici posita est: ut eos, qui in Christo credere noluerunt, de terra viventium abscidat. |